Ορθοδόξη Εκκλησιαστική Μουσική και Υμνογραφία
Βιντεοσκόπηση της εκδήλωσης «Αλεξανδρινά Χριστούγεννα στην Πόλη της Αθήνας» με τον Βυζαντινό Χορό «Αθηναίοι Υμνωδοί», το Παραδοσιακό σχήμα USAK, μαθητών των Μουσικών Σχολείων Αθηνών και Ιλίου, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2019 στον Ιερό Πατριαρχικό Ναό Αγίων Αθανασίου, Νικολάου και Φωτίου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, παρουσία του Πατριάρχου Αλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου.
Πηγή: Πεμπτουσία
Χορός Ψαλτών του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, υπό την διεύθυνση του Πέτρου Παπαεμανουήλ ερμηνεύει ύμνους της εορτής των Χριστουγέννων σε εκδήλωση τιμής αφιερωμένη στο πρόσωπό του Άρχοντα Πρωτοψάλτη της Μ.τ.Χ.Ε. Χαριλάου Ταλιαδώρου, την οποία διοργάνωσε το τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ με τίτλο: «ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, το φῶς το τῆς γνώσεως»-Εκδήλωση Τιμής στον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Χαρίλαο Ταλιαδώρο.
Πηγή: Πεμπτουσία
Το Ιδιόμελο των Χριστουγέννων «Τι Σοι προσενέγκωμεν Χριστέ», από την ομώνυμη συναυλία της στον Ι. Ν. Παντοκράτορος Πατρών, αποδίδει η Βυζαντινή χορωδία «Θεόδωρος Φωκαεύς» με μουσική τελειότητα, τονική ποιότητα και χρονική πιστότητα, με τέλεια αρμονία μέλους και ισοκρατήματος. Το τροπάριο λέγεται ιδιόμελο γιατί έχει δική του μελωδία, ψάλλεται σε Β΄ ήχο και ανήκει στα Στιχηρά του Εσπερινού των Χριστουγέννων, όντας ένα από τα πιο θαυμάσια μέλη της Υμνογραφίας των ημερών. Ο ποιητής παρουσιάζει με υπέροχο και ανεπανάληπτο τρόπο τα πρόσωπα αλλά και τα άψυχα πράγματα που συνδέονται με τη Γέννηση του Χριστού να καταθέτουν τα «δώρα» τους στον Θεάνθρωπο, το καθένα με τη δική του δυνατότητα και το δικό του τρόπο. Οι Άγγελοι υμνούν τον Χριστό, ο ουρανός προσφέρει το αστέρι που οδηγεί τους Μάγους στο Θείο βρέφος, οι Μάγοι της Ανατολής δίνουν τα δώρα τους, οι ταπεινοί βοσκοί της Βηθλεέμ εκφράζουν τον θαυμασμό τους για όσα συνέβησαν και έζησαν, η Γη προσφέρει το σπήλαιο και η έρημος την φάτνη. Δηλώνεται έτσι η συμμετοχή όλης της κτίσης στην υποδοχή του Σωτήρα του κόσμου. Εμείς δε οι άνθρωποι χαρίζουμε ότι πολυτιμότερο είχαμε, την Παρθένο Μαρία, το τελειότερο και καθαρότερο πλάσμα που γέννησε η ανθρωπότητα. Ο Θεός δεν εξαναγκάζει σε καμιά πράξη του τον άνθρωπο. Περίμενε να γεννηθεί η Παναγία για να σαρκωθεί από αυτήν. Στο πρόσωπο της Παρθένου όλη η ανθρωπότητα έδωσε της συγκατάθεσή της για να ενανθρωπιστεί ο Θεός! Ο άνθρωπος συνεργάζεται με τον Θεό για την σωτηρία του!
11-12-2016: ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΤΙ ΣΟΙ ΠΡΟΣΕΝΕΓΚΩΜΕΝ ΧΡΙΣΤΕ» ΣΤΟΝ Ι. Ν. ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΠΑΤΡΩΝ.
Χειρόγραφα – παρτιτούρες
Εξαιρετικής μουσικής σύνθεσης ύμνος ο Καλοφωνικός Ειρμός «Άστρον ήδη ανατέταλκεν», μέλος περίφημον Βαλασίου Ιερέως, από το Καλοφωνικόν Ειρμολόγιον Γρηγορίου Πρωτοψάλτου. Τονισμένος στον πανηγυρικό και χαρμόσυνο Α΄ ήχο, αποτελεί μουσικό, επίκαιρο θησαυρό της περιόδου των Χριστουγέννων, κατάλληλο για χορωδιακή εκτέλεση. Ο Βυζαντινός χορός «Θεόδωρος Φωκαεύς» αποδίδει πιστά προς το μουσικό κείμενο το μέλος, με ύφος Πατριαρχικό, με άριστες τονικές και χρονικές εναλλαγές, με αποκορύφωμα το θαυμάσιο κράτημα Πέτρου του Λαμπαδαρίου, που το συνοδεύει. Ο ύμνος εκτελείται σύμφωνα με το χειρόγραφο του μελοποιού, σε ελαφρά, χορωδιακή διασκευή του χοράρχου της χορωδίας, κ. Χαραλάμπους Θεοτοκάτου.
11-12-2016: ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΤΙ ΣΟΙ ΠΡΟΣΕΝΕΓΚΩΜΕΝ ΧΡΙΣΤΕ» ΣΤΟΝ Ι. Ν. ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΠΑΤΡΩΝ.
Άστρον ήδη ανατέταλκεν – Καλοφωνικός Ειρμός –Μέλος Γρηγορίου Πρωτοψάλτου – Ήχος Α΄ – μετά κρατήματος Πέτρου Λαμπαδαρίου
Χειρόγραφα – παρτιτούρες
Το Κοινωνικόν των Χριστουγέννων «Λύτρωσιν απέστειλε Κύριος τω λαώ Αυτού, Αλληλούϊα» σε ήχο Α΄, μέλος Δανιήλ Πρωτοψάλτου, αποδίδει υπέροχα η Βυζαντινή χορωδία «Θεόδωρος Φωκαεύς». Πρόκειται για μια μοναδική, μουσική ερμηνεία του ύμνου αυτού στο διαδίκτυο, έργο ενός Εκκλησιαστικού μουσικού και συνθέτη, που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους μελοποιούς του 18ου αιώνα. Ο Δανιήλ ο Πρωτοψάλτης και το συνθετικό του έργο είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις στην ιστορία της νεώτερης, Εκκλησιαστικής Μουσικής. Η λύτρωση του ανθρώπου στην οποία αναφέρεται το μέλος και η θέωσή του, είναι ο σκοπός της ενανθρώπησης του Χριστού. Η κατάληξή της είναι αυτό που ζητούσε ο αποστάτης κόσμος, ανικανοποίητος μέσα στο τέλμα των ξεπερασμένων, ειδωλολατρικών θεοτήτων. Έλειπε στον άνθρωπο η λύτρωση, την οποία εναγωνίως αποζητούσε και νοσταλγούσε. Γι’ αυτό και ανήγειρε βωμούς στον άγνωστο Θεό. Ο ερχομός του Χριστού στη Γη έγινε σε μια εποχή μεγάλης ηθικής και πνευματικής κατάπτωσης και εξαχρείωσης και είχε μόνο ευεργετικά για την ανθρωπότητα αποτελέσματα. Προκάλεσε αληθινή θρησκευτική και ηθικοπνευματική επανάσταση, που άλλαξε και αναμόρφωσε τα ήθη των ανθρώπων και των λαών. Η Γέννηση του Χριστού είχε τέτοια καταλυτική επίδραση στον κόσμο μας, ώστε χώρισε την ιστορία του σε δυο κομμάτια. Την προ Χριστού περίοδο και την μετά Χριστόν, που σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδιες, διαφέροντας ριζικά μεταξύ τους.
«Λύτρωσιν απέστειλε Κύριος τω λαώ Αυτού» αναφέρει ο ύμνος και λυτρωτικά ξεκινά το μέλος αυτό, με κατάνυξη και χαμηλά δυναμικά, καταλήγοντας στη συνέχεια σε υψηλά τονικά σημεία και μουσικές κορυφώσεις μέσα στον ίδιο τον ύμνο και στο συνοδευτικό κράτημα.
Λύτρωσιν απέστειλε Κύριος – Κοινωνικόν – Μέλος Δανιήλ Πρωτοψάλτου – Ήχος Α΄
Χειρόγραφα – Παρτιτούρες
Επίγεια και επουράνια πανηγύρισαν όλοι την Γέννηση του Χριστού. Και από εκείνη την Άγια και μοναδική νύχτα, κάθε χρόνο αναρίθμητα πλήθη Χριστιανών στρέφουν την σκέψη τους νοσταλγικά στην κωμόπολη της Βηθλεέμ και προσκυνούν νοερά τον τόπο όπου πρωτάνοιξε τα μάτια του ως άνθρωπος ο Υιός του Θεού. Ο ερχομός του Σωτήρα είναι γεγονός και ζεσταίνει τις καρδιές των ανθρώπων, τις μαλακώνει, τις γαληνεύει, τις ειρηνεύει, τις κάνει πιο ανθρώπινες, τις γλυκαίνει και τις γεμίζει χαρά. Άγγελοι δοξολογούν, ουρανοί αγάλλονται, ο γλυκόλαλος ήχος της καμπάνας αντηχεί χαρμόσυνα, οι άνθρωποι χαίρονται, οι φωνές των μικρών παιδιών που τραγουδούν ομορφαίνουν την πλάση, οι ευχές που ανταλλάσουν οι πιστοί δίνουν μηνύματα ελπίδας και αγάπης, η λαμπρή και πανηγυρική Θεία Λειτουργία δίνει άλλη διάσταση στη ζωή μας. «Άγγελοι και ουρανοί», μέλος Γ. Τσατσαρώνη, σε πανηγυρικό ύφος ψάλλει ο Βυζαντινός χορός «Θεόδωρος Φωκαεύς», ύμνο που αποτυπώνει και αναδεικνύει όλα τα παραπάνω, ευχάριστα συμβάντα, απότοκα της Θείας Γέννησης και Ενανθρωπήσεως, εκφράζοντας ο μελωδός, σε λίγες λέξεις με νοήματα υψηλά και μουσικά θαύματα, στο δοξαστικό επιφώνημα του πλ. Δ΄ ήχου μετά γοργότερου, συνοδού κρατήματος, όλο το μεγαλείο του μεγίστου Μυστηρίου της Θείας Οικονομίας.
Άγγελοι και ουρανοί – Δοξαστικόν Επιφώνημα – Μέλος Γ. Τσατσαρώνη – Ήχος πλ. Δ΄
11-12-2016: ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΤΙ ΣΟΙ ΠΡΟΣΕΝΕΓΚΩΜΕΝ ΧΡΙΣΤΕ» ΣΤΟΝ Ι. Ν. ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ ΠΑΤΡΩΝ.
Χειρόγραφα – Παρτιτούρες
Οι ωραιότατες καταβασίες των Χριστουγέννων «Χριστός γεννάται…», που προέρχονται από τον πεζό κανόνα του Κοσμά του Μελωδού, ψάλλονται από τις 21 Νοεμβρίου μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου. Την 25η Δεκεμβρίου, ημέρα της εορτής – όπως και κατά την απόδοση της εορτής, την 31 Δεκεμβρίου – οι καταβασίες είναι διπλές: αυτές δηλαδή του πεζού κανόνος και οι ιαμβικές: «Έσωσε λαόν…». Από την 26η μέχρι και την 30η Δεκεμβρίου ψάλλονται μόνο οι ιαμβικές.
Οι καταβασίες του πεζού κανόνος είναι μελωδήματα εξαισίου μουσικού κάλλους και ύμνοι με υπέροχο θεολογικό στίχο, που αφορούν το μεγάλο μυστήριο της Θείας Ενανθρωπήσεως, της Σαρκώσεως του Θεού και Λόγου, της Γεννήσεως του Σωτήρα Χριστού. Αυτές τις καταβασίες αποδίδει θαυμάσια ο Βυζαντινός χορός «Θεόδωρος Φωκαεύς» σε ήχο Α΄, στην εκδήλωση της χορωδίας αφιερωμένη στη «διαχρονικότητα της Βυζαντινής Μουσικής», που έγινε λίγο πριν τα περσινά Χριστούγεννα, στον Μητροπολιτικό Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Πατρών.
Χειρόγραφα – Παρτιτούρες
Το ιδιόμελον της Θ΄ ώρας «Εξεπλήττετο ο Ηρώδης…», μέλος του αειμνήστου Κωνσταντίνου Πρίγγου, εκτελεί εξαιρετικά ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ», συμφώνως προς το Πατριαρχικό ύφος, με σωστά χρονικά διαστήματα και ορθές τονικές εναλλαγές. Το μέλος τονισμένο σε ήχο βαρύ, αναφέρεται στον αποτρόπαιο σφαγιασμό των νηπίων από τον βασιλιά Ηρώδη και στην απρεπή πράξη του, σε αντίθεση με την ευλάβεια και τον σεβασμό των μάγων, που τον επισκέφτηκαν για να μάθουν για τον νεογέννητο Χριστό. Μόνο που η Βασιλεία Εκείνου, δεν ήταν βασιλεία του κόσμου τούτου και ο ερχομός Του είχε μοναδικό σκοπό την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.
Εξεπλήττετο ο Ηρώδης – Ιδιόμελον Θ΄ Ώρας – Μέλος Κωνσταντίνου Πρίγγου – Ήχος Βαρύς
Χειρόγραφο – παρτιτούρα
Το Δοξαστικό «Αίμα και πυρ», μέλος Κωνσταντίνου Πρίγγου, τονισθέν στον πλάγιο του Δ΄ ήχο, αποδίδει μοναδικά ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ», στην Χριστουγεννιάτικη Συναυλία Βυζαντινής – Εκκλησιαστικής Μουσικής με ύμνους της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, με τίτλο «Ψάλλομεν τω Κυρίω», στον Καθεδρικό Ι. Ν. Παναγίας Φανερωμένης Χολαργού Αθηνών, στις 15-12-2013. Ύμνος βασισμένος στην προφητεία του Ιωήλ, πάντα αληθινή και επίκαιρη «…καὶ ἐπὶ τοὺς δούλους μου καὶ ἐπὶ τὰς δούλας μου ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου καὶ δώσω τέρατα ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς, αἷμα καὶ πῦρ καὶ ἀτμίδα καπνοῦ», σάλπιγγα ισχυρή, απόηχος της φωνής του Θεού, κραυγή αληθείας αποκαλύπτουσα το Μέγα Μυστήριο της θείας Οικονομίας, την ενανθρώπιση του Κυρίου, του Θεού του Υψίστου. Το μέλος που ψάλλεται μετά την Χριστού γέννηση, αποδίδεται με επικό ύφος και μεγαλειώδη τρόπο από τον Βυζαντινό χορό του Φωκαέως, οδηγώντας τους «εντρυφούντες» και «προσκαρτερούντες» στο μυστικό υπερώο της Ιερουσαλήμ, να μπορούν και σήμερα να δουν, να καταλάβουν, να μοιραστούν τη θεία έμπνευση του υμνωδού της Πρώτης Εορτής, της ενανθρωπήσεως του Χριστού, να δουν στο «αίμα την Σάρκωσιν», στο «πυρ την Θεότητα», στην «ατμίδα δε καπνού, το Πνεύμα το Άγιον, το επελθόν τη Παρθένω και ευωδιάσαν τον κόσμον», να πληρωθούν οι ψυχές τους πνευματική, δοξολογική, ιερή αγαλλίαση.
Αίμα και πυρ – ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΝ – Μέλος Κωνσταντίνου Πρίγγου
Δόξα Πατρί… Ἦχος πλ. δ‘ Ἀνατολίου
Αἷμα καὶ πῦρ, καὶ ἀτμίδα καπνοῦ, τέρατα γῆς, ἃ προεῖδεν Ἰωήλ΄ αἷμα τὴν Σάρκωσιν΄ πῦρ τὴν Θεότητα, ἀτμίδα δὲ καπνοῦ, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ ἐπελθὸν τῇ Παρθένῳ, καὶ κόσμον εὐωδιάσαν. Μέγα τὸ μυστήριον, τῆς σῆς ἐνανθρωπήσεως, Κύριε δόξα σοι.
Χειρόγραφα
Με αξιοζήλευτη γλαφυρότητα και ασύγκριτη εκφραστικότητα και ποιητικότητα αποδίδει ο υμνωδός το θαύμα της γεννήσεως του Χριστού. Στην ακολουθία του Όρθρου, το γνωστό κάθισμα «Δεύτε ίδωμεν πιστοί που εγεννήθη ο Χριστός…» μας παρακινεί και μας προτρέπει να δούμε και να συλλάβουμε το γεγονός ότι ο Χριστός γεννήθηκε ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους, μέσα σε μια σπηλιά, μέσα στο παχνί με τα ζώα. Με άλλα λόγια, μας καλεί να εννοήσουμε ότι η βασιλεία η αιώνια, η άφθαρτη, η βασιλεία του Χριστού, η βασιλεία της αγάπης ιδρύθηκε με την Αγία Γέννηση του Κυρίου μέσα στην ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ. Τροπάριο υψηλής θεολογικής και ποιητικής αξίας, αλλά και υπέροχο μουσικό μέλος, που η χορωδία «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» αποδίδει μοναδικά, με πλήρη αρμονία μέλους και ισοκρατήματος.
ΚΑΘΙΣΜΑ ΟΡΘΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ – Ήχος Δ΄ ΝΕΝΑΝΩ
ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΠΑΤΡΩΝ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΥΜΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΟΡΩΔΙΑ «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΚΑΙΡΟ CD ΤΗΣ (ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΑΤΡΩΝ «ΛΥΧΝΟΣ», 2011).
Χειρόγραφο – Παρτιτούρα
