Οι ωραιότατες καταβασίες των Χριστουγέννων «Χριστός γεννάται…», που προέρχονται από τον πεζό κανόνα του Κοσμά του Μελωδού, ψάλλονται από τις 21 Νοεμβρίου μέχρι τις 24 Δεκεμβρίου. Την 25η Δεκεμβρίου, ημέρα της εορτής – όπως και κατά την απόδοση της εορτής, την 31 Δεκεμβρίου – οι καταβασίες είναι διπλές: αυτές δηλαδή του πεζού κανόνος και οι ιαμβικές: «Έσωσε λαόν…». Από την 26η μέχρι και την 30η Δεκεμβρίου ψάλλονται μόνο οι ιαμβικές.
Οι καταβασίες του πεζού κανόνος είναι μελωδήματα εξαισίου μουσικού κάλλους και ύμνοι με υπέροχο θεολογικό στίχο, που αφορούν το μεγάλο μυστήριο της Θείας Ενανθρωπήσεως, της Σαρκώσεως του Θεού και Λόγου, της Γεννήσεως του Σωτήρα Χριστού. Αυτές τις καταβασίες αποδίδει θαυμάσια ο Βυζαντινός χορός «Θεόδωρος Φωκαεύς» σε ήχο Α΄, στην εκδήλωση της χορωδίας αφιερωμένη στη «διαχρονικότητα της Βυζαντινής Μουσικής», που έγινε λίγο πριν τα περσινά Χριστούγεννα, στον Μητροπολιτικό Ι. Ν. Ευαγγελιστρίας Πατρών.
Ο σύγχρονος άνθρωπος, γεμάτος άγχος, απελπισία, κατάθλιψη, σύγχυση, έννοιες οικίες στην καθημερινότητά του, σε όλον τον χρόνο της ζωής του, αναζητά καταφύγιο, προστασία, ζεστασιά, θαλπωρή, αγάπη αληθινή. Πράγματι υπάρχει πολύς πόνος, ταραχή, ανασφάλεια και οδύνη γύρω μας, αλλά συχνά και σε μας τους ίδιους ακόμη. Όλοι μας νιώθουμε ότι στην καθημερινότητά μας βιώνουμε ένα κλίμα γενικής αβεβαιότητας. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες δείχνουν να τελματώνουν, οι συνειδήσεις φαίνονται παγερές, τα λόγια των ανθρώπων ακούγονται ψεύτικα. Χάσαμε απ’ ότι φαίνεται στη ζωή μας τις ουσιαστικές χαρές και αρκούμαστε να συνηθίζουμε ευκαιριακές ικανοποιήσεις. Ο σημερινός άνθρωπος δείχνει ανήμπορος να αντιμετωπίσει με ειλικρίνεια γύρω του τα πράγματα και καταφεύγει από πονηρία σε πονηρία και από ψεύδος σε ψεύδος. Πλεονέκτης, εγωιστής, απαιτητικός, νευρωτικός, υποκρίνεται σκυθρωπός στις σχέσεις του, στις κοινωνικές εκδηλώσεις, στην εργασία του και δυστυχώς και στην οικογένειά του, βασανιζόμενος και καταδυναστεύοντας τη φύση της ψυχής του. Δεν ξέρει αληθινά τι του φταίει.
Το θέμα είναι ΕΝΑ όμως: Ο άνθρωπος έχασε το δρόμο του. Δεν σκέφτεται τον Θεό, τους Αγίους, την Παναγία, αγνοώντας ότι μόνο σ’ αυτούς θα βρει πάντοτε τη γαλήνη, την αλήθεια, την δύναμη, τη σιγουριά, που τόσο ανάγκη έχει μέσα σε όλα αυτά. Και όπως τονίζει ο ύμνος, η Παναγία Παρθένος είναι το ασφαλέστερο λιμάνι της ψυχής μας, που δεν μας εγκαταλείπει ποτέ, μας αγκαλιάζει, μας ακούει προσεκτικά και γιατρεύει τις πληγές μας, μεσιτεύοντας στον Κύριο μας να ελεήσει τις ψυχές μας, αν την παρακαλέσουμε με πίστη.
Το Θεοτοκίον «Παναγία Θεοτόκε» αποδίδει μονωδιακά το μέλος της χορωδίας «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» και Πρωτοψάλτης του Ι. Ν. Υψώσεως Τιμίου Σταυρού Κ. Αχαΐας Γεώργιος Λαμπρόπουλος.
Ο Κανόνας είναι ένα είδος της Εκκλησιαστικής ποίησης, το οποίο εμφανίζεται κατά τους 6ο και 7ο αιώνα μ.Χ. Οι πιο φημισμένοι ποιητές κανόνων είναι ο Ανδρέας Κρήτης, ο Ιωάννης Δαμασκηνός και ο Κοσμάς ο Μελωδός, Επίσκοπος Μαϊουμά (7ος – 8ος αιώνας). Ονομάστηκε το είδος αυτό έτσι, διότι ο μελωδός χρησιμοποίησε κανόνα (χάρακα) στη σύνθεση των ύμνων, κάποια συγκεκριμένα γεγονότα από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Τα τροπάρια αυτά συνέβαλαν τα μέγιστα στην κατανόηση των μεγάλων αληθειών της Ορθοδόξου πίστεως, αφού περιείχαν δογματικές και άλλες θεολογικές αλήθειες. Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός έγραψε πλήθος κανόνων, μεταξύ των οποίων και κανόνες Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών. Θεωρείται ο βασικός συντάκτης της Οκτωήχου.
Στον διωγμό επί Λέοντος Γ΄ του Ισαύρου (714-741 μ.Χ.), ο Ιωάννης Δαμασκηνός, θερμός ζηλωτής της πίστεως, πήρε ενεργό μέρος και εξαπέλυσε τρεις πύρινους λόγους κατά του ασεβούς, Εικονομάχου Αυτοκράτορα, υπέρ των Αγίων εικόνων, πράγμα που θορύβησε τον Λέοντα τον Ίσαυρο. Τέτοιες επιστολές έστελνε ο Ιωάννης και σε πολλούς άλλους Εικονομάχους. Τότε, ο Αυτοκράτορας Λέων, αποφάσισε να διαβάλλει τον Ιωάννη στον άρχοντα των Σαρακηνών, ώστε αυτός να τον θανατώσει. Δείχνει έτσι επιστολή του Ιωάννη σε δασκάλους και τους ζητά να αντιγράψουν τον γραφικό του χαρακτήρα και να γράψουν επιστολή δήθεν στον Αυτοκράτορα, όπου ο Ιωάννης θα προτείνει σ’ αυτόν να κυριεύσει την πόλη των άπιστων Σαρακηνών. Κατόπιν, στέλνει αυτή την επιστολή στον βάρβαρο άρχοντα και κατηγορώντας τον Ιωάννη, του προτείνει φιλία και τον προτρέπει να συλλάβει και να θανατώσει τον Δαμασκηνό. Ο Αγαρηνός άρχοντας καλεί τον Ιωάννη τότε, τον ανακρίνει, όμως αυτός αρνείται όλες τις κατηγορίες. Ο βάρβαρος δεν τον πίστεψε και διέταξε να του κόψουν το δεξί χέρι, το οποίο και κρέμασαν στην αγορά να το βλέπουν όλοι.
Το βράδυ της ίδιας μέρας, πήγαν μεσίτες από τον Ιωάννη ζητώντας το χέρι του για να το θάψουν. Ο Σαρακηνός άρχοντας συμφώνησε, δίνοντας το χέρι του Δαμασκηνού για ταφή. Ο Άγιος πήγε στο ναό που είχε σπίτι του, γονάτισε μπροστά στην εικόνα της Θεοτόκου και προσευχόμενος έλεγε: «Δέσποινά μου Θεοτόκε, η δεξιά μου κόπηκε χάριν της Θείας Σου εικόνας. Πρόφθασον λοιπόν και ίασαί μου την χείραν». Λέγοντας αυτά ο Ιωάννης εκοιμήθη και βλέπει την εικόνα της Θεοτόκου να του λέει: «Γιατρεύτηκε το χέρι σου και μη λυπάσαι πλέον. Κάνε το τώρα γραφίδα, όπως μου υποσχέθηκες». Τότε ξύπνησε ο Άγιος και βλέποντας το χέρι του να είναι όπως πρώτα, δοξολογούσε και ευχαριστούσε τον Κύριο και την Παναγία, ψάλλοντας όλη νύχτα τα εξής:
«Η δεξιά Σου χειρ Κύριε, εν ισχύει δεδόξασται, η δεξιά Σου την θραυθείσαν μου δεξιάν εθεράπευσε. Δια της δεξιάς μου θέλεις θρυμματίσει τους Εικονομάχους». Τότε έγραψε ο Ιωάννης και τον Α΄ Ειρμό του Κανόνος του Α΄ ήχου: «Σου η τροπαιούχος Δεξιά, θεοπρεπώς εν ισχύει δεδόξασται…», που ψάλλουμε σήμερα στην ακολουθία του Όρθρου.
Χερουβικός Ύμνος ή απλώς «Χερουβικόν» στην Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία, είναι ο ύμνος που αναφέρεται στις τάξεις των Αγγέλων και ιδιαίτερα στα Χερουβείμ, ο οποίος ψάλλεται κατά τη Θεία Λειτουργία σε μέλος αργό από το χορό, πριν από την έξοδο των Τιμίων Δώρων. Στη διάρκεια του Χερουβικού, ο ιερέας διαβάζει την σχετική ευχή και την ώρα που θυμιατίζει ψάλλει τον 50ό ψαλμό της Μετανοίας.
Τον αγγελικό αυτόν ύμνο, μέλος Θεοδώρου Φωκαέως, τονισμένο στον Γ΄ ήχο, παρουσιάζει θαυμάσια, με μια μοναδική και ιδιαίτερα επιτυχημένη ερμηνεία ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ», από την Χριστουγεννιάτικη συναυλία Βυζαντινής – Εκκλησιαστικής μουσικής με ύμνους της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στον Καθεδρικό Ι. Ν. Παναγίας Φανερωμένης Χολαργού Αθηνών (15-12-2013), στην οποία συμμετείχε. Ο ύμνος φέρει την σφραγίδα του μεγάλου Δασκάλου, εξαίρετου μουσικού, κορυφαίου συγγραφέα και εκδότη ανεπανάληπτων μουσικών βιβλίων της Βυζαντινής μας Υμνογραφίας και την μοναδική μουσική του ποιότητα. Αλλά και η εκτέλεση του ύμνου, μουσική απόδοση αξιοζήλευτη, ακολουθεί επιτυχώς την κατάνυξη και την γλυκύτητα του μελωδήματος στις χαμηλές νότες, ενώ τονίζει θαυμασίως το δοξολογικό και υμνολογικό του ύφος στις μουσικές κορυφώσεις του, με έξοχες τονικές εναλλαγές, τέλεια αρμονία μέλους – ισοκρατήματος και υπέροχες μονωδίες.
Οι οκτώ τελευταίοι στίχοι του 103ου ψαλμού, ο οποίος λέγεται και Προοιμιακός, και συγκεκριμένα από το δεύτερο ημιστίχιο του στίχου 28, που αρχίζει με τη φράση “Ανοίξαντός Σου την χείρα…” λέγονται και Ανοιξαντάρια. Από το στίχο αυτό ο ψαλμός δεν απαγγέλλεται αλλά ψάλλεται. Ανοιξαντάρια λέγονται μόνο στους πανηγυρικούς Εσπερινούς και στις ολονυκτίες. Τα Ανοιξαντάρια ψάλλονται σε αργό ειρμολογικό μέλος σε μεγάλες εορτές και πανηγύρεις. Στις ολονυκτίες, κυρίως στις μονές του αγίου Όρους, ψάλλονται μαζί με άλλα εγκωμιαστικά και δοξολογικά εφύμνια.
Τα Ανοιξαντάρια του Γεωργίου Ραιδεστινού, σε ήχο πλ. Δ΄, αποδίδει θεσπέσια ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» στην χορωδιακή συνάντηση στον Καθεδρικό Ι. Ν. Παναγίας Φανερωμένης Χολαργού, τα Χριστούγεννα του 2013, με επική εκτέλεση και πανηγυρικό τόνο, με μοναδικό και αξιοζήλευτο τρόπο και άριστες τονικές εναλλαγές, πιστά προς το Πατριαρχικό ύφος. (youtube)
Το γνωστό Εξαποστειλάριο της εορτής του Πάσχα «Σαρκὶ ὑπνώσας ὡς θνητός» (youtube) αποδίδει εξαίσια ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ», σε ήχο Β΄, στην συναυλία του στον Μητροπολιτικό ναό Ευαγγελιστρίας Πατρών, με το φωνητικό μουσικό σύνολο Cappella Romana. Η Βυζαντινή χορωδία του ΦΩΚΑΕΩΣ, ήταν το μόνο Ελληνικό μουσικό σχήμα με το οποίο πραγματοποίησαν μουσική συνεκδήλωση οι Cappella Romana, κατά την περιοδεία τους στην χώρα μας.
Ο ύμνος αναφέρεται στην Ενανθρώπηση του Κυρίου μας, στην τριήμερο, πανηγυρική Ανάστασή του και στην μέλλουσα, αιώνια Βασιλεία του, καθώς νίκησε και κατατρόπωσε τον θάνατο, χαρίζοντας στον άνθρωπο την δυνατότητα της αθανασίας της ψυχής του. Η ανάσταση του Αδάμ, η κατάργηση της φθοράς και του θανάτου και η ανατολή της νέας, άφθαρτης ζωής είναι άλλωστε και το νόημα της ψυχοσωτήριας εορτής του Πάσχα, του περάσματος από την παρακμή της αμαρτίας στην αφθαρσία της Θείας χάριτος και αγάπης.
Το πρωί της Μ. Παρασκευής ψάλλονται στους Ναούς οι «Μεγάλης Ώρες» (Πρώτη, Τρίτη, Έκτη και Ενάτη). Λέγονται «Μεγάλες» και για το μήκος τους και διότι αναφέρονται σε μεγάλα και θαυμαστά γεγονότα. Λέγονται ακόμη και «Βασιλικές», γιατί κατά τη Βυζαντινή εποχή τις παρακολουθούσε και ο βασιλιάς. Οι ώρες περιέχουν Ψαλμούς, Τροπάρια, Προφητείες, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές.
Στον εσπερινό της Μ. Παρασκευής, που τελείται και αυτός το πρωί, ψάλλεται ως Δοξαστικό των Αποστίχων, ένας από τους πιο συγκινητικούς ύμνους της Βυζαντινής μουσικής των Θείων Παθών, το τροπάριο «Σε τον αναβαλλόμενον το φως», σε ήχο πλάγιο του Α΄. Πρόκειται για ένα από τα κορυφαία ποιητικά δημιουργήματα της εκκλησιαστικής μας ποίησης, μουσικά ταυτόχρονα κατανυκτικό και μεγαλοπρεπές. Οι πιστοί το απολαμβάνουν μέσα σε ατμόσφαιρα μεγάλης κατάνυξης, η οποία ενισχύεται και από το τελετουργικό της Αποκαθήλωσης.
Στο συγκεκριμένο τροπάριο υπάρχουν επιδράσεις από τους Ψαλμούς του Δαβίδ, το κατά Μάρκον και το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η αντίθεση ανάμεσα στο φως, το οποίο σαν ιμάτιο περιβάλλει τον Ιησού και το σκοτάδι με το οποίο ντύθηκε ο ήλιος. Τη θεϊκή γαλήνη και το μεγαλείο διαδέχεται μια οδυνηρή κατάσταση. Η θέα του νεκρού Χριστού με το γυμνό άταφο σώμα, προκαλεί τον θρήνο και τον οδυρμό. Το λυπητερό επιφώνημα «Οίμοι» σε συνδυασμό με την προσφώνηση «γλυκύτατε Ιησού» αποκαλύπτει το μέγεθος του πόνου του Ιωσήφ. Συγχρόνως όμως έρχονται στον νου εικόνες οικείες στους ανθρώπους, που μοιρολογούν για τον θάνατο αγαπημένων προσώπων. Μέσα από την αντίθεση ανάμεσα στο πριν και στο τώρα, εμφανίζεται η απόγνωση και η απελπισία, που μετριάζονται όμως από τη βεβαιότητα πως ό,τι συνέβη ήταν συνέπεια της συγκαταβάσεως του Ιησού και αποσκοπούσε στη σωτηρία του ανθρώπου, καθώς ακολουθεί η τριήμερος Ανάσταση.
Δεσπόζουσα όμως θέση έχει και το δέος που νιώθει ο Ιωσήφ, συνειδητοποιώντας το έργο το οποίο έχει να επιτελέσει, ασχολούμενος με τον νεκρό Ιησού. Η κατάληξη με τους ρηματικούς τύπους «μεγαλύνω», «υμνολογώ», «κραυγάζων» σηματοδοτεί εσωτερική αγαλλίαση στον ύψιστο βαθμό, οφειλόμενη στη θεότητα του Ιησού.
Υπάρχει το πολυσύνδετο σχήμα «περιεβάλλετο και εκυμαίνετο και διερρήγνυτο του Ναού το καταπέτασμα», το ασύνδετο σχήμα «θεωρήσας νεκρόν, γυμνόν, άταφον», η μεταφορά «Καθελών ο Ιωσήφ από του ξύλου», οι προσφωνήσεις «γλυκύτατε Ιησού, Θεέ μου, οικτίρμον Κύριε», οι μεγαλειώδεις εικόνες, τα επίθετα «ευσυμπάθητον θρήνον, γλύκύτατε Ιησού, το ακήρατον σώμα», η εναλλαγή στη δομή της σύνταξης, χαρακτηριστικά λεκτικά απανθίσματα, από τα βασικά γνωρίσματα που λαμπρύνουν το ποίημα, που αποδίδεται μουσικά στον απόλυτα ταιριαστό πλάγιο του Α΄ ήχο, με αξιοθαύμαστο τρόπο και σύμφωνα με το Πατριαρχικό ύφος από την Βυζαντινή – Παραδοσιακή χορωδία «Θεόδωρος Φωκαεύς», στην Επετειακή Συναυλία της Δεκαετίας της, με ύμνους Μ. Εβδομάδος στον νέο Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα Πατρών, στις 28 Μαρτίου του 2015.
Τον συγκινητικό ύμνο της Αγίας και Μεγάλης Πέμπτης «Επί ξύλου βλέπουσα», στην κορύφωση των Θείων Παθών, αποδίδει εξαισίως ο Βυζαντινός χορός «Θεόδωρος Φωκαεύς», στην Επετειακή Συναυλία της Δεκαετίας του, με ύμνους Μ. Εβδομάδος στον νέο Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα Πατρών, τον Μάρτιο του 2015. Στην εκδήλωση αυτή ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ.κ. Χρυσόστομος τίμησε όλα τα μέλη της χορωδίας, απονέμοντάς τους αναμνηστικό δίπλωμα, ενώ παρέδωσε στον πρόεδρο και τον χοράρχη της «Ευεργετήριο γράμμα» του για την εν γένει ξεχωριστή, πολιτιστική 10ετή προσφορά του χορού στα δρώμενα της Αποστολικής πόλης των Πατρών. Με τον 50μελή χορό ψάλλει και το νεότερο μέλος του, ο 12χρονος Παύλος Παπαδημητρίου, ελπιδοφόρα υποθήκη για την συνέχιση της πολιτιστικής ιστορίας της χορωδίας.
Τονισμένος στον Β΄ ήχο, ο υπέροχος αυτός ύμνος, ποίημα λυρικό και μουσικό στολίδι, με τις τονικές εναλλαγές και τις χρονικές αγωγές του, αναφέρεται με εμφατικό τρόπο στον Σταυρωμένο αδίκως Χριστό, που αντικρίζει συντετριμμένη η μητέρα του, η Υπεραγία Θεοτόκος. Βλέπει η Παρθένος Μαρία, τον Κτίστη και Θεό να βασανίζεται υπό αδίκων κριτών, η μητέρα τον Υιόν της να θυσιάζεται για την σωτηρία του γένους των ανθρώπων, έχοντας σβήσει το κάλλος της μορφής του και θλίβεται πολύ. Και καταλήγει το μουσικό μέλος με την παράκληση της Παναγίας μητέρας, να τηρηθεί ο λόγος του Θεού και να αναστηθεί σε τρεις ημέρες ο Χριστός, για να δει την δόξα Του και η ίδια και όλοι οι Χριστιανοί.
Αναμφίβολα το βιβλίο των Ψαλμών είναι από τα πιο σημαντικότερα βιβλία της Αγίας Γραφής. Αποτελεί μια συλλογή 150 θρησκευτικών ποιημάτων. Η ονομασία τους «ψαλμοί» δηλώνει το χαρακτήρα αυτών των ποιημάτων, κομματιών που τραγουδιόντουσαν ή συνοδεύονταν από κάποιο μουσικό όργανο. Στην εβραϊκή βίβλο η συλλογή φέρνει τον τίτλο «Αίνοι». Στην ελληνική γλώσσα εμφανίζεται και με τον τίτλο «Ψαλτήριο». Οι Ψαλμοί ανήκουν στα Ποιητικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, ενώ στην ιουδαϊκή βίβλο κατατάσσονται στα Αγιόγραφα.
Το βιβλίο των Ψαλμών αποτελούσε το υμνολόγιο του λαού του Ισραήλ. Οι ψαλμοί γράφτηκαν σε μια περίοδο από την εποχή του Μωυσή μέχρι την αιχμαλωσία του λαού από τη Βαβυλώνα. Ο Δαβίδ θέλοντας να δημιουργήσει μια συλλογή από ύμνους και προσευχές λατρείας, δοξολογίας και ευχαριστίας, τους συγκέντρωσε. Οι πρώτοι γράφτηκαν από το Δαβίδ, στη συνέχεια προστέθηκαν ψαλμοί και άλλων δημιουργών, όπως οι Ιωσαφάτ, Ιεζεκίας, Ιωσίας. Τέλος, ο Έσδρας μετά την επιστροφή από την εξορία, πιθανότατα συγκέντρωσε τη συλλογή, δίνοντας της τη σημερινή μορφή. Σε αρκετούς από τους ψαλμούς έχει δοθεί και ένας τίτλος. Από τους 150 ψαλμούς οι 116 έχουν τίτλο, ενώ οι υπόλοιποι 34 δεν έχουν.
Ονομαστός δοξολογικός ψαλμός είναι και ο 135, το γνωστό μέλος «Εξομολογείσθε τω Κυρίω», δείγμα λυρικής, μουσικής ποιότητας και αρμονίας, που αποδίδεται εξαισίως, με αξιοζήλευτες τονικές εναλλαγές από τον Βυζαντινό χορό «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» στον κατάμεστο Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Ερμουπόλεως Σύρου.
Η επιλύχνιος ευχαριστία «Φως ιλαρόν», είναι αρχαίος ύμνος που συνδέθηκε με την ακολουθία του Εσπερινού από τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους. Η ύπαρξη του ύμνου αυτού μαρτυρείται ήδη από τον 4ο αιώνα. Μάλιστα ο Μέγας Βασίλειος αναφέρεται στην ύπαρξή του, χαρακτηρίζοντάς τον ως «αρχαίαν φωνήν». Από αυτή την μαρτυρία συνάγεται, ότι ο Επιλύχνιος ύμνος απηχεί λατρευτική παράδοση πολύ αρχαιότερη του 4ου αιώνος. Η σύνθεση του μέλους αποδίδεται στον μάρτυρα Αθηνογένη, ο οποίος, κατά την παράδοση, εκφώνησε τον ύμνο την ώρα που τον οδηγούσαν στο μαρτύριό του. Ο ύμνος, «μέλος ποιητικόν και γλυκύτατον, σύνθεσις υψίστης μουσικής τελειότητος», απευθύνεται στον Χριστό, τον οποίον ονομάζει «Φως Ιλαρόν». Το ιλαρόν όμως αυτό φως είναι διαφορετικό ως προς την φύση του, από το κτιστό φως του Ηλίου, γιατί είναι το πραγματικό «Φως της Αγίας δόξης», του Αθανάτου, Ουρανίου και Μάκαρος, Θεού Πατρός.
