Οι δύο ύμνοι της Αγίας αναφοράς «Σε υμνούμεν» και «Άξιον εστίν», μέλη προσευχής προς τον Δημιουργό, κομμάτια παρακλητικά και δοξολογικά συνάμα, μελωδήματα ανώτερα, μουσικής τελειότητας, δεν είναι δυνατό να απουσιάζουν από το ρεπερτόριο καμιάς Βυζαντινής χορωδίας και ιδιαίτερα του «Φωκαέως», που έχει καθιερώσει και επιλέγει τους ύμνους αυτούς πάντα να εκτελεί στις διάφορες συναυλίες του. Ιδιαίτερα δε το μουσικό μέλος του μεγάλου Εκκλησιαστικού συνθέτη και Μουσικοδιδασκάλου Μ. Χατζηαθανασίου, σε ήχο πλ. Α΄ Εναρμόνιο, ένα μουσικό ποίημα με μοναδικές τονικές εναλλαγές και αξεπέραστη λυρικότητα, έτσι όπως ψάλλεται στην συναυλία Βυζαντινής Μουσικής με τίτλο «ΧΑΙΡΕ ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ ΜΑΡΙΑ» , στον Ι. Ν. Αγ. Σοφίας Πατρών, από την χορωδία «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ», αποτελεί ένα θαυμάσιο αγγελικό άκουσμα, «προς τέρψιν ώτων ακοώντων». Μια μουσική εκτέλεση αξεπέραστη, που δημιουργεί αισθήματα πανήγυρης στις ανώτερες νότες και αισθήματα κατάνυξης στις κατώτερες, «ανεβάζοντας τους πιστούς εις την άνω Ιερουσαλήμ».
ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» ΜΕ ΥΜΝΟΥΣ ΤΡΙΩΔΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΑ ΜΕΛΗ με τίτλο «ΧΑΙΡΕ ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ ΜΑΡΙΑ» – ΣΑΒΒΑΤΟ 19 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 – Ι. Ν. ΑΓ. ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΤΡΩΝ
Το πρωί της Μ. Παρασκευής ψάλλονται στους Ναούς οι «Μεγάλης Ώρες» (Πρώτη, Τρίτη, Έκτη και Ενάτη). Λέγονται «Μεγάλες» και για το μήκος τους και διότι αναφέρονται σε μεγάλα και θαυμαστά γεγονότα. Λέγονται ακόμη και «Βασιλικές», γιατί κατά τη Βυζαντινή εποχή τις παρακολουθούσε και ο βασιλιάς. Οι ώρες περιέχουν Ψαλμούς, Τροπάρια, Προφητείες, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές.
Στον εσπερινό της Μ. Παρασκευής, που τελείται και αυτός το πρωί, ψάλλεται ως Δοξαστικό των Αποστίχων, ένας από τους πιο συγκινητικούς ύμνους της Βυζαντινής μουσικής των Θείων Παθών, το τροπάριο «Σε τον αναβαλλόμενον το φως», σε ήχο πλάγιο του Α΄. Πρόκειται για ένα από τα κορυφαία ποιητικά δημιουργήματα της εκκλησιαστικής μας ποίησης, μουσικά ταυτόχρονα κατανυκτικό και μεγαλοπρεπές. Οι πιστοί το απολαμβάνουν μέσα σε ατμόσφαιρα μεγάλης κατάνυξης, η οποία ενισχύεται και από το τελετουργικό της Αποκαθήλωσης.
Στο συγκεκριμένο τροπάριο υπάρχουν επιδράσεις από τους Ψαλμούς του Δαβίδ, το κατά Μάρκον και το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η αντίθεση ανάμεσα στο φως, το οποίο σαν ιμάτιο περιβάλλει τον Ιησού και το σκοτάδι με το οποίο ντύθηκε ο ήλιος. Τη θεϊκή γαλήνη και το μεγαλείο διαδέχεται μια οδυνηρή κατάσταση. Η θέα του νεκρού Χριστού με το γυμνό άταφο σώμα, προκαλεί τον θρήνο και τον οδυρμό. Το λυπητερό επιφώνημα «Οίμοι» σε συνδυασμό με την προσφώνηση «γλυκύτατε Ιησού» αποκαλύπτει το μέγεθος του πόνου του Ιωσήφ. Συγχρόνως όμως έρχονται στον νου εικόνες οικείες στους ανθρώπους, που μοιρολογούν για τον θάνατο αγαπημένων προσώπων. Μέσα από την αντίθεση ανάμεσα στο πριν και στο τώρα, εμφανίζεται η απόγνωση και η απελπισία, που μετριάζονται όμως από τη βεβαιότητα πως ό,τι συνέβη ήταν συνέπεια της συγκαταβάσεως του Ιησού και αποσκοπούσε στη σωτηρία του ανθρώπου, καθώς ακολουθεί η τριήμερος Ανάσταση.
Δεσπόζουσα όμως θέση έχει και το δέος που νιώθει ο Ιωσήφ, συνειδητοποιώντας το έργο το οποίο έχει να επιτελέσει, ασχολούμενος με τον νεκρό Ιησού. Η κατάληξη με τους ρηματικούς τύπους «μεγαλύνω», «υμνολογώ», «κραυγάζων» σηματοδοτεί εσωτερική αγαλλίαση στον ύψιστο βαθμό, οφειλόμενη στη θεότητα του Ιησού.
Υπάρχει το πολυσύνδετο σχήμα «περιεβάλλετο και εκυμαίνετο και διερρήγνυτο του Ναού το καταπέτασμα», το ασύνδετο σχήμα «θεωρήσας νεκρόν, γυμνόν, άταφον», η μεταφορά «Καθελών ο Ιωσήφ από του ξύλου», οι προσφωνήσεις «γλυκύτατε Ιησού, Θεέ μου, οικτίρμον Κύριε», οι μεγαλειώδεις εικόνες, τα επίθετα «ευσυμπάθητον θρήνον, γλύκύτατε Ιησού, το ακήρατον σώμα», η εναλλαγή στη δομή της σύνταξης, χαρακτηριστικά λεκτικά απανθίσματα, από τα βασικά γνωρίσματα που λαμπρύνουν το ποίημα, που αποδίδεται μουσικά στον απόλυτα ταιριαστό πλάγιο του Α΄ ήχο, με αξιοθαύμαστο τρόπο και σύμφωνα με το Πατριαρχικό ύφος από την Βυζαντινή – Παραδοσιακή χορωδία «Θεόδωρος Φωκαεύς», στην Επετειακή Συναυλία της Δεκαετίας της, με ύμνους Μ. Εβδομάδος στον νέο Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα Πατρών, στις 28 Μαρτίου του 2015.
«Χριστός ανέστη!». Ο πιο διαδεδομένος χαιρετισμός των Ορθόδοξων Χριστιανών που λέγεται το Πάσχα, στην εορτή της Ανάστασης του Χριστού, και για σαράντα ημέρες, δηλαδή μέχρι την απόδοση της εορτής του Πάσχα, στην εορτή της Αναλήψεως. Η έκφραση αυτή, που προέρχεται από ευαγγελική ρήση, αποτελεί και την αρχή του γνωστότερου αναστάσιμου τροπαρίου που λέγεται κατά την ίδια περίοδο, αποδιδόμενο με τρόπο ενθουσιώδη και με έντονη την εκδήλωση της ψυχικής ανάτασης, αφιερωμένο στην πραγματικότητα και αλήθεια της Αναστάσεως του Κυρίου μας. Καρδιά της ορθοδοξίας, ρίζα της πίστης η Ανάσταση του Χριστού. αναγέννηση του κόσμου, κατάργηση θανάτου, κλειδί της βασιλείας, δόξα της εκκλησίας, αποστόλων κήρυγμα, πατέρων εντρύφημα, των προφητών προσδοκία, των Μαρτύρων η έμπνευση, των ασκητών η χαρά, των Αγγέλων ο ύμνος, του ΑΝΘΡΩΠΟΥ η ΣΩΤΗΡΙΑ.
Τον ύμνο αυτόν, σε μια ιδιαίτερη εκτέλεση σε ήχο πλ. Α΄, αποδίδει εξαισίως ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ», στην θαυμάσια συναυλία του στην Πόλη, στον Ι. Ν. Αγ. Τριάδος Σταυροδρομίου, παρουσία του Παναγιωτάτου Ορθοδόξου Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, στις 13-05-2012.
Χερουβικός Ύμνος ή απλώς «Χερουβικόν» στην Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία, είναι ο ύμνος που αναφέρεται στις τάξεις των Αγγέλων και ιδιαίτερα στα Χερουβείμ, ο οποίος ψάλλεται κατά τη Θεία Λειτουργία σε μέλος αργό από το χορό, πριν από την έξοδο των Τιμίων Δώρων. Στη διάρκεια του Χερουβικού, ο ιερέας διαβάζει την σχετική ευχή και την ώρα που θυμιάζει ψάλλει τον 50ό ψαλμό της Μετανοίας.
Τον αγγελικό αυτόν ύμνο, μέλος του Άρχοντος Μουσικοδιδασκάλου της Μ.τ.Χ.Ε. κ. Δημοσθένους Παϊκοπούλου, τονισμένο στον πλάγιο του Α΄ ήχο, παρουσιάζει πολύ επιτυχημένα, με μια ιδιαίτερη και ξεχωριστή ερμηνεία ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ», στην πρόσφατη εκδήλωσή του στα Πρωτοκλήτεια 2014. Ο ύμνος φέρει την σφραγίδα του μεγάλου Δασκάλου και υπέροχου Πρωτοψάλτου, την ποιότητα του εξαίρετου μουσικού και προικισμένου συγγραφέα και την σεμνότητα του μοναδικού αυτού ανθρώπου, «του κυρ-Δημοσθένη της καρδιάς και της ψυχής μας». Ομοίως, η εκτέλεση ακολουθεί επιτυχώς την κατάνυξη και την γλυκύτητα του μελωδήματος στις χαμηλές νότες, ενώ τονίζει θαυμασίως το δοξολογικό και υμνολογικό του ύφος στις μουσικές κορυφώσεις του.
Επισφραγίζοντας την συμμετοχή του στα επετειακά (100 χρόνια) ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΕΙΑ 2008, ο Βυζαντινός χορός «ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΦΩΚΑΕΥΣ» παρουσιάζει τον ύμνο του ασπασμού και της ομολογίας της αγάπης προς τον Ύψιστο, «ΑΓΑΠΗΣΩ ΣΕ ΚΥΡΙΕ Η ΙΣΧΥΣ ΜΟΥ», τονισμένο στον πλάγιο του Α΄ ήχο από τους Αγιορείτες πατέρες της ιεράς μονής Σίμωνος Πέτρας, ο οποίος συνοδεύεται από μικρό κράτημα στον ίδιο ήχο, με κορυφαία απόδοση από την χορωδία. Τον υπέροχο αυτόν ύμνο της Αγίας αναφοράς, ψάλλει ο χορός αρχίζοντας την απόδοση με χαμηλές μουσικές γραμμές, κορυφώνοντας το άκουσμα προς το μέσον του μουσικού κειμένου και καταλήγοντας ήρεμα και κατανυκτικά, αποδίδει ιδανικά την μουσική φράση «καταφυγή μου και ρύστης μου». Απόλυτα επιτυχής η απόδοση της έννοιας του λόγου μέσω της Βυζαντινής μουσικής, αλλά και η ιδιαιτερότητα του μέλους από την χορωδία, με ύψιστη μουσική κορύφωση στο κράτημα.
ΑΓΑΠΗΣΩ ΣΕ – ΗΧΟΣ ΠΛ. Α΄ – ΜΕΛΟΣ ΠΑΤΕΡΩΝ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑΣ – ΜΕΤΑ ΚΡΑΤΗΜΑΤΟΣ
ΜΟΝΩΔΙΑ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
