δοξαστικό

Το πρωί της Μ. Παρασκευής ψάλλονται στους Ναούς οι «Μεγάλης Ώρες» (Πρώτη, Τρίτη, Έκτη και Ενάτη). Λέγονται «Μεγάλες» και για το μήκος τους και διότι αναφέρονται σε μεγάλα και θαυμαστά γεγονότα. Λέγονται ακόμη και «Βασιλικές», γιατί κατά τη Βυζαντινή εποχή τις παρακολουθούσε και ο βασιλιάς. Οι ώρες περιέχουν Ψαλμούς, Τροπάρια, Προφητείες, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές.
Στον εσπερινό της Μ. Παρασκευής, που τελείται και αυτός το πρωί, ψάλλεται ως Δοξαστικό των Αποστίχων, ένας από τους πιο συγκινητικούς ύμνους της Βυζαντινής μουσικής των Θείων Παθών, το τροπάριο «Σε τον αναβαλλόμενον το φως», σε ήχο πλάγιο του Α΄. Πρόκειται για ένα από τα κορυφαία ποιητικά δημιουργήματα της εκκλησιαστικής μας ποίησης, μουσικά ταυτόχρονα κατανυκτικό και μεγαλοπρεπές. Οι πιστοί το απολαμβάνουν μέσα σε ατμόσφαιρα μεγάλης κατάνυξης, η οποία ενισχύεται και από το τελετουργικό της Αποκαθήλωσης.

Στο συγκεκριμένο τροπάριο υπάρχουν επιδράσεις από τους Ψαλμούς του Δαβίδ, το κατά Μάρκον και το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η αντίθεση ανάμεσα στο φως, το οποίο σαν ιμάτιο περιβάλλει τον Ιησού και το σκοτάδι με το οποίο ντύθηκε ο ήλιος. Τη θεϊκή γαλήνη και το μεγαλείο διαδέχεται μια οδυνηρή κατάσταση.  Η θέα του νεκρού Χριστού με το γυμνό άταφο σώμα, προκαλεί τον θρήνο και τον οδυρμό. Το λυπητερό επιφώνημα «Οίμοι» σε συνδυασμό με την προσφώνηση «γλυκύτατε Ιησού» αποκαλύπτει το μέγεθος του πόνου του Ιωσήφ. Συγχρόνως όμως έρχονται στον νου εικόνες οικείες στους ανθρώπους, που μοιρολογούν για τον θάνατο αγαπημένων προσώπων. Μέσα από την αντίθεση ανάμεσα στο πριν και στο τώρα, εμφανίζεται η απόγνωση και η απελπισία, που μετριάζονται όμως από τη βεβαιότητα πως ό,τι συνέβη ήταν συνέπεια της συγκαταβάσεως του Ιησού και αποσκοπούσε στη σωτηρία του ανθρώπου, καθώς ακολουθεί η τριήμερος Ανάσταση.

Δεσπόζουσα όμως θέση έχει και το δέος που νιώθει ο Ιωσήφ, συνειδητοποιώντας το έργο το οποίο έχει να επιτελέσει, ασχολούμενος με τον νεκρό Ιησού. Η κατάληξη με τους ρηματικούς τύπους «μεγαλύνω», «υμνολογώ», «κραυγάζων» σηματοδοτεί εσωτερική αγαλλίαση στον ύψιστο βαθμό, οφειλόμενη στη θεότητα του Ιησού.
Υπάρχει  το πολυσύνδετο σχήμα «περιεβάλλετο και εκυμαίνετο και διερρήγνυτο του Ναού το καταπέτασμα», το ασύνδετο σχήμα «θεωρήσας νεκρόν, γυμνόν, άταφον», η μεταφορά «Καθελών ο Ιωσήφ από του ξύλου», οι προσφωνήσεις «γλυκύτατε Ιησού, Θεέ μου, οικτίρμον Κύριε», οι μεγαλειώδεις εικόνες, τα επίθετα «ευσυμπάθητον θρήνον, γλύκύτατε Ιησού, το ακήρατον σώμα», η εναλλαγή στη δομή της σύνταξης, χαρακτηριστικά λεκτικά απανθίσματα, από τα βασικά γνωρίσματα που λαμπρύνουν το ποίημα, που αποδίδεται μουσικά στον απόλυτα ταιριαστό  πλάγιο του  Α΄ ήχο, με αξιοθαύμαστο τρόπο και σύμφωνα με το Πατριαρχικό ύφος από την Βυζαντινή – Παραδοσιακή χορωδία «Θεόδωρος Φωκαεύς», στην Επετειακή Συναυλία της Δεκαετίας της, με ύμνους Μ. Εβδομάδος στον νέο Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα Πατρών, στις 28 Μαρτίου του 2015.

Χειρόγραφα – παρτιτούρες

se-ton-anaballomenon01 se-ton-anaballomenon02 se-ton-anaballomenon03

 

 

No votes yet.
Please wait...